Դատախազությունը հնարավորություն կունենա քողարկել վկաների ինքնությունը

Օպերատիվ-հետախուզական միջոցառմանը կամ գաղտնի քննչական գործողությանը մասնակցող անձի ինքնությունը սահմանափակելու որոշումը կկայացնի դատախազը՝ գլխավոր դատախազի կամ նրա տեղակալի համաձայնությամբ:

Օրենքի նախագծի համաձայն՝ դատախազությունը կապահովի, որ անձի ինքնությունը քողարկվի քննչական գործողությունը արտացոլող բոլոր փաստաթղթերում, նյութերում և այլ դատավարական գործողություններում այնպես, որ սահմանափակվի անձի ինքնությունը պարզելու և ճանաչելու հնարավորությունը: Անձի ինքնությունը դատավորին հասանելի կլինի գործի բոլոր փուլերում:

Փոփոխությունները կարգավորում են կողմերի միջև ապացույցների փոխանակման կանոնները: Մասնավորապես, եթե որոշում է կայացվել թաքցնել օպերատիվ-հետախուզական միջոցառմանը կամ գաղտնի քննչական գործողությանը մասնակցող անձի ինքնությունը, որը համագործակցում է քննության հետ, բոլոր քննչական/դատավարական գործողությունների ապացույցները փոխանցվում են պաշտպանության կողմին այնպիսի ձևով, որը պաշտպանում է այդ անձի ինքնությունը նույնականացումից և սահմանափակում է ճանաչման հնարավորությունը: Նման անձը հարցաքննվում է որպես վկա հեռակա կարգով՝ այնպես, որ պաշտպանվի նրա նույնականացման և/կամ պաշտպանական կողմից ճանաչման հնարավորությունը:

Անձի նույնականացման սահմանափակումը կարող է կիրառվել անորոշ ժամանակով: Սահմանափակումը կարող է վերացվել դատախազի կողմից գործի ցանկացած փուլում՝ գլխավոր դատախազի կամ նրա տեղակալի համաձայնությամբ:

Օրենքի նախագծի հեղինակները փոփոխությունների անհրաժեշտությունը բացատրում են «քննչական մարմինների հետ համագործակցող անձանց պաշտպանությունն ապահովող կանոնակարգերի կատարելագործման անհրաժեշտությամբ և նրանց գործունեության գաղտնիության սկզբունքով»:

«Խորհուրդ է տրվում ներդնել այնպիսի օրենսդրական նորմեր, որոնք, մի կողմից, կնպաստեն գաղտնի քննչական գործողություններին մասնակցող անձի ինքնության բացահայտման սահմանափակմանը, կպաշտպանեն նրա կյանքը, առողջությունը և նրա հետ կապված անձանց անվտանգությունը, իսկ մյուս կողմից՝ կբարձրացնեն քննության հետ համագործակցության գործընթացի գաղտնիության աստիճանը և կնվազեցնեն համագործակցող անձանց ինքնության բացահայտումը», - ասվում է բացատրական գրառման մեջ։

Փաստաբանները կարծում են, որ «Վրացական երազանքի» նպատակն է պաշտպանել կեղծ ցուցմունքներ տվող կեղծ վկաներին, այդ թվում՝ քաղաքական դրդապատճառներով գործերով։

««Վրացական երազանքը» օրենսդրությունն ավելի խիստ է դարձնում և փորձում է վերացնել բոլոր այն տարածքները, որտեղ հանրությունը կարող է ձայն ունենալ, ցույց տալ, թե որքան անարդար են ընթանում նրանց կողմից հարուցված գործերի դատավարությունները։ Այս փոփոխությունները այս գծի շարունակությունն են։ Նրանք կփորձեն պաշտպանել կեղծ ցուցմունքներ տվող վկաներին, ովքեր պաշտպանական կողմից բացահայտվում են ստի մեջ, ովքեր այս քաղաքական դրդապատճառներով գործերով, ցուցարարների դեմ գործերով  գալիս են ու ասում, որ այս վկան օպերատիվ-հետախուզական միջոցառման մասնակից է, հետևաբար նրա ինքնությունը չպետք է հրապարակվի», - ասում է փաստաբան Բեքա Բասիլաիան։

Փաստաբան Գոգա Խաթիաշվիլին նշում է, որ նախաձեռնված օրենսդրական փոփոխությունները խախտում են դատարանում կողմերի մրցակցության և հավասարության սկզբունքը։

«Իրականում, դատարանի որոշումը կարող է հիմնված լինել ապացույցների վրա, որոնք պաշտպանական կողմը պատշաճ կերպով չի ուսումնասիրել և չգիտի նման վկայի ինքնությունը», - նշում է Խաթիաշվիլին։ Նա անհասկանալի է համարում «Վրացական երազանքի» այն փաստարկը, որ գաղտնի քննչական գործողություններին մասնակցող անձի ինքնության բացահայտման սահմանափակումը ծառայում է նրա կյանքի և առողջության պաշտպանության նպատակին. «Երբ կան հատուկ պաշտպանության միջոցներ, ինչո՞ւ դրանց կիրառումը բավարար չէ գործընթացի մասնակցի անվտանգությունն ապահովելու համար»։